رشد روزافزون مشتاقان این سفر زیارتی- سیاحتی به دلایلی که مهم‌ترینش نبود تناسب میان انبوه خودروها و گنجایش معابر عمومی این شهر است، مشکلات زیادی برای شهروندان مشهدی و میهمانان ایجاد کرده است که ازآن جمله می‌توان به قفل شدن خیابان‌های منتهی به حرم مطهر در بهار و تابستان اشاره کرد.
برای رفع این معضل، شورای‌عالی ترافیک کشور آستین‌ها را بالا زد و نسخه‌ای برای شهر مشهد پیچید که چند سالی است با تمام تلخ بودنش اجرا می‌شود.
محدودیت ترافیکی که در سه ماه تابستان و تعطیلات نوروزی در هسته مرکزی مشهد و در فضایی به مساحت 5/5 کیلومتر مربع اعمال می‌شود، هر سال با نارضایتی بسیاری از ساکنان این کلانشهر و بیشتر مسافران روبه‌رو است، اما مسئولان حمل‌ونقل و ترافیک مشهد با وجود همه مخالفت‌ها، نظرسنجی‌ها، میزگردها و حرف و حدیث‌ها، طرح ترافیک را تا 31 شهریور هر سال اجرا می‌کنند.
هسته مرکزی مشهد مانند یک دایره با کانون و مرکزیت حرم مطهر است که شامل انبوهی از هتل‌های چند ستاره و بی‌ستاره، مسافرخانه‌ها و اقامتگاه‌ها، بازارها، پاساژها، بانک‌ها و بنگاه‌های اقتصادی می‌شود ؛ مجموعه‌ای که حیات و بقایشان مدیون حضور زائران و گردشگران است. حرم مطهر و همه آنچه نیازهای ضروری و اولیه میهمانان این شهر را تامین می‌کند، در همین محدوده 5/5 کیلومتر مربعی وجود دارد.
اما این همه مشکلات ترافیکی بافت مرکزی شهر مشهد نیست، بلکه بسیاری از شهروندان مشهدی برای دسترسی به شمال، جنوب، غرب یا شرق مشهد ناگزیر از ورود به این محدوده ترافیکی- به‌دلیل تلاقی راه‌های اصلی مشهد در محل زیرگذر حرم مطهر- هستند.
البته ورود به محدوده طرح کاملا ممنوع نیست. سازمان حمل‌ونقل و ترافیک مشهد براساس مصوبه شورای‌عالی ترافیک کشور شمار بسیاری از ماموران راهنمایی و رانندگی را همراه نیروهای لباس شخصی موظف به نظارت بر معابر هسته مرکزی شهر کرده است تا فقط خودروهایی حق ورود به این محدوده ترافیکی را داشته باشند که مجوز تردد روزانه را در ازای پرداخت 2 هزار تومان دریافت می‌کنند.
گرچه موضوع پرداخت پول که پیش می‌آید، بر تعداد مخالفان طرح ترافیک افزوده می‌شود، اما این طرح مخالفانی نیز دارد که با مستندات و دلایل، از نحوه اجرای محدودیت‌های ترافیکی انتقاد می‌کنند. برای نمونه، مهندس جاودانی که پیش‌تر دبیر کمیسیون حمل‌ونقل شورای اسلامی مشهد بود، به‌شدت مخالف محدودیت ترافیکی موجود است و اعتقاد دارد طرح ابلاغی شورای‌عالی ترافیک کشور در مشهد ابتدا باید بومی‌سازی و سپس اجرا می‌شد.
به گفته این کارشناس ترافیک، اکنون 5/2برابر سطح مورد نیاز خودروها در این محدوده فضا وجود دارد، اما مردم ناراضی هستند، در حالی‌که با مدیریت و کنترل تقاضا به آسانی می‌توان نیازهای مردم را بر طرف کرد.
وی می‌گوید: با کنترل جریان‌های ترافیکی، تحقق شهر الکترونیک، یکطرفه کردن برخی معابر، حتی عبور ممنوع اعلام کردن برخی معابر دیگر و برقراری انضباط ترافیکی، به سادگی می‌توان این مشکل را حل کرد.
جاودانی با تاکید بر اجرای طرح زوج و فرد کردن تردد خودروها و فرهنگ‌سازی برای اجرای آن، می‌گوید: «راننده با پرداخت 2 هزار تومان به‌خود اجازه می‌دهد هر حرکت غیراصولی را در محدوده ترافیکی انجام دهد، برای این‌که می‌پندارد بهای آن را پرداخته است».
در این میان، تداوم ورود مسافران و بی‌اطلاعی آنان از برخی محدودیت‌های موجود در بافت مرکزی مشهد، صحنه‌هایی را به‌وجود می‌آورد که مشاهده آن دیگر برای شهروندان و ساکنان این محدوده و ماموران راهنمایی و رانندگی خسته‌کننده، کسالت‌آور، تکراری و گاه غیرقابل تحمل شده است.
صحنه‌هایی از قبیل راه بندان در مبادی ورودی طرح و ادامه آن در خیابان‌های اطراف به‌صورت یک زنجیره دراز از خودروها و رانندگانی که نمی‌دانند چرا در انتظار هستند، چانه زدن، اصرار و التماس کسانی که هنوز گرد راه، عرق خستگی و گرمای طاقت فرسای تابستان را بر چهره دارند و از ماموران درخواست می‌کنند وارد طرح شوند، گاهی هم کشمکش میان رانندگان با ماموران و حتی زد و خورد رانندگانی که آستانه صبرشان به سر آمده با یکدیگر، از جمله صحنه‌هایی است که هر روز در محدوده طرح ترافیک می‌شود دید و تأسف خورد.
قاسمی، مسافری که از اصفهان به مشهد آمده و مشتاق زیارت مرقد مطهر امام رضا(ع) است، هزینه این شوق را قبض جریمه 13 هزار تومانی می‌داند که در دست دارد. او می‌گوید: «چرا مسئولان، زیارت و سفر به مشهد را هر سال سخت‌تر می‌کنند؟ چرا برای جلب رضایت حداقلی مسافران و رفع دغدغه‌هایشان هیچ کاری نمی‌کنند؟»
در حالی‌که ظرفیت پارکینگ‌های زیرگذر حرم مطهر و خیابان‌های اطراف آن حداکثر 2500دستگاه خودرو است، هر روز چند برابر این ظرفیت برای ورود بی‌دردسر و راحت به زیرگذر حرم‌انتظار می‌کشند. از سوی دیگر، اغلب اقامتگاه‌ها و مجموعه‌های اسکان مسافران و زائران در همین محدوده قرار دارند.
به گفته معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان رضوی، بیش از نیمی از مسافران ورودی به مشهد در واحدهای اقامتی اطراف حرم مطهر که در محدوده اجرای طرح ترافیک قرار دارند، اقامت می‌کنند.
سیدمسعود منتجبی هدف مجریان طرح محدودیت ترافیکی مشهد را رفاه و رضایتمندی زائران می‌داند، اما معتقد است که باید در نحوه اجرای طرح، با هدف رفع برخی مشکلات اصلاحات و بازنگری صورت گیرد.
همچنین رئیس اتحادیه هتلداران مشهد، اجرای این طرح با شکل و شمایل فعلی را عامل منفی اقامت مسافران می‌داند و با یادآوری قرارداشتن 85 درصد هتل‌های مشهد در محدوده اجرای طرح ترافیکی می‌گوید: «اجرای این طرح موجب رونق گرفتن شغل کاذب مسافرکشی و سوءاستفاده از مسافران شده است.»
محمد قانعی اضافه می‌کند: هر چند عوامل متعددی در کاهش اقامت مسافران به 8/1 روز و میزان اسفبار کاهش40 درصدی اشغال هتل‌ها در بهار امسال دخیل است، اما اجرای طرح محدودیت ترافیکی هم در این زمینه بی‌تاثیر نبوده است.
در این میان نظر مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری مشهد هم که به‌شدت مخالف تاثیر منفی اجرای این طرح بر مدت اقامت و افزایش هزینه‌های اقامت مسافران است شنیدنی‌است.
سیدمهدی امامی‌میبدی می‌گوید: «در وضع فعلی، حداقل 300 هزار خودرو انتظار ورود به محدوده اطراف حرم را دارند در حالی‌که ظرفیت تمام خیابان‌های منتهی به حرم روی هم به 35هزار دستگاه می‌رسد.»
وی ساخت پارکینگ‌های موقت، اختصاص صدها دستگاه اتوبوس برای تردد در محدوده طرح و طراحی پارکینگ‌های مکانیزه و طبقاتی را از موارد تکمیلی اجرای طرح با هدف رفاه حال مسافران و زائران عنوان می‌کند.
برخلاف نظر برخی شهروندان مشهدی که خواستار اجرای روش‌های جایگزینی مانند طرح زوج و فرد کردن خودروها هستند، کارشناسان ترافیکی مشهد اعتقاد چندانی به طرح‌های دیگر ندارند.
ممنوعیت تردد خودروهای تک‌سرنشین، ممنوعیت تردد خودروهای دارای پلاک ایران 12 (رقم انحصاری مشهد)
یکطرفه کردن برخی معابر منتهی به حرم، ممنوع کردن تردد در برخی معابر اطراف حرم که قابلیت تبدیل به پیاده راه را دارند، برخی از راهکارهایی است که به مدیران ترافیکی مشهد پیشنهاد شده، اما تا‌کنون هیچ‌یک از آنها نتوانسته است به بازنگری در اجرای طرح ترافیک منجر شود.
